| 1 |
جایگاه درس در برنامه درسی دوره |
هدف کلی درس "مباحث اجتماعی در شهرسازی" آشنا کردن دانشجویان با ابعاد اجتماعی شهرسازی است تا بتوانند رابطه متقابل میان جامعه و شهر را به‌عنوان یک سیستم اجتماعی و فضایی درک کنند. این درس دانشجویان را قادر می‌سازد تا مسائل اجتماعی ناشی از شهرگرایی و رشد سریع شهرها، ازجمله فقر، نابرابری، بزهکاری، اعیان‌سازی، مهاجرت و اعتیاد را تحلیل کرده و تأثیر سیاست‌ها و تصمیمات شهری بر این مسائل را شناسایی کنند. همچنین، دانشجویان با روش‌های مطالعه و ارزیابی مسائل اجتماعی شهر آشنا می‌شوند. هدف نهایی این درس، تربیت شهرسازانی است که با دیدگاه اجتماعی در فرآیند طراحی و برنامه‌ریزی شهری، بتوانند راهکارهایی برای بهبود وضعیت اجتماعی شهرها و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ارائه دهند. |
| 2 |
هدف کلی |
• هدف اصلی این درس، آشنا کردن دانشجویان با ابعاد اجتماعی شهرسازی است تا بتوانند:
• درک عمیقی از رابطه متقابل میان جامعه و شهر به‌عنوان یک سیستم اجتماعی و فضایی پیدا کنند : دانشجویان با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی شهری و نظریات مرتبط آشنا می‌شوند.
• مسائل اجتماعی ناشی از شهرگرایی و رشد سریع شهرها را تحلیل کنند : بررسی پدیده‌هایی مانند فقر، بزهکاری، نابرابری اجتماعی، اعیان‌سازی، مهاجرت، و اعتیاد.
• نقش و تأثیر سیاست‌ها و تصمیمات شهری بر مسائل اجتماعی را شناسایی کنند: تحلیل نحوه تأثیرگذاری مداخلات کالبدی و تصمیمات برنامه‌ریزی شهری بر وضعیت اجتماعی ساکنان.
• با روش‌های مطالعه و ارزیابی مسائل اجتماعی در شهرها آشنا شوند: آشنایی با شاخص‌های سنجش وضعیت اجتماعی، ارزیابی اثرات اجتماعی پروژه‌ها (SIA)، و ابزارهایی مانند Place Check.
• دیدگاه اجتماعی در فرآیند طراحی و برنامه‌ریزی شهری کسب کنند : توانایی ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت اجتماعی شهرها و ارتقای سرمایه اجتماعی از طریق طراحی و برنامه ریزی شهری مناسب. |
| 3 |
شایستگی های پایه |
• تقویت مهارت تفکر سیستمی و تفکر انتقادی از طریق درک مفهوم شهر به عنوان یک پدیده اجتماعی
• کسب مهارت های جمع آوری و تحلیل داده های اجتماعی در شهر |
| 4 |
اهداف یادگیری |
دستیابی به اهداف شناختی
• درک مفاهیم بنیادین: آشنایی با مفاهیم اصلی جامعه‌شناسی شهری مانند فضا، ساخت اجتماعی، سرمایه اجتماعی، و نابرابری.
• شناخت ریشه‌ها و مکاتب جامعه‌شناسی شهری: بررسی دیدگاه‌ها و نظریات مطرح در مکتب شیکاگو، اقتصاد سیاسی فضا، و سایر مکاتب.
• تحلیل آسیب‌های اجتماعی:شناسایی و تحلیل مسائل اجتماعی ناشی از شهرگرایی و رشد سریع شهرها، ازجمله فقر، اعتیاد، بزهکاری، و نابرابری.
• آشنایی با ابزارها و روش‌های ارزیابی:یادگیری روش‌های مطالعه پدیده‌های اجتماعی در شهرها، مانند Place Check و Capacity Check.
• درک تأثیر سیاست‌های شهری بر مسائل اجتماعی:تحلیل تأثیر تصمیمات کالبدی و سیاست‌های شهری بر وضعیت اجتماعی ساکنان.
دستیابی به اهداف مهارتی
• تحلیل مسائل اجتماعی در شهرها: توانایی بررسی مشکلات اجتماعی شهرها از منظر جامعه‌شناسی شهری.
• استفاده از ابزارهای ارزیابی: توانایی استفاده از ابزارهای ارزیابی اثرات اجتماعی (SIA) و شاخص‌های سنجش وضعیت اجتماعی.
• ارائه راهکارهای اجتماعی در طراحی شهری: توانایی طراحی مداخلات و پیشنهادات شهری که به بهبود وضعیت اجتماعی کمک کند.
دستیابی به اهداف نگرشی
• تقویت حساسیت اجتماعی: ایجاد نگرش انتقادی نسبت به نابرابریهای اجتماعی و فضایی در شهرها.
• تقویت رویکرد مشارکتی: ارتقای اهمیت مشارکت ذینفعان در فرایندهای برنامه‌ریزی و طراحی شهری. |
| 5 |
روش تدریس |
سخنرانی
پرسش و پاسخ
بحث گروهی
یادگیری مشارکتی
مبتنی بر مسئله
بازدید علمی |
| 6 |
وظایف دانشجو |
• حضور فعال در کلاس‌ها: دانشجویان باید به‌طور منظم در جلسات حضور داشته و در بحث‌های گروهی مشارکت کنند.
• انجام تمرینات و پروژه‌ها: انجام تمرینات عملی و پروژه‌های گروهی و فردی به‌موقع و با دقت.
• مطالعه منابع: مطالعه منابع و مقالات معرفی‌شده برای درک بهتر مطالب تدریس‌شده |
| 7 |
منبع |
گیدنز، آنتونی(1398). جامعه‌شناسی، ترجمه منوچر صبری، تهران: نشر نی .
ممتاز، فریده ( 1394). جامعه‌شناسی شهر، تهران: شرکت سهامی انتشار.
یوسفی علی، اکبری حسین. (1390)تأملی جامعه‌شناختی در تشخیص و تعیین اولویت مسائل اجتماعی ایران مسائل اجتماعی ایران; ۲ (۱) :۲۲۳-۱۹۵ |
| 8 |
منبع |
شارع پور، محمود (1396) . جامعه شناسی شهری، تهران، انتشارات سمت.
افروغ، عماد ( 1377). فضا و نابرابری اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. |
| 9 |
منبع |
شارع پور، محمود (1396) . جامعه شناسی شهری، تهران، انتشارات سمت.
افروغ، عماد ( 1377). فضا و نابرابری اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. |
| 10 |
منبع |
شارع پور، محمود (1396) . جامعه شناسی شهری، تهران، انتشارات سمت.
افروغ، عماد ( 1377). فضا و نابرابری اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. |
| 11 |
منبع |
اعتماد سید محمد کاظم، پیرایی خسرو، زارع هاشم، ابراهیمی مهرزاد. تاثیر ابعاد فقر بر فقر مزمن و گذرا در ایران. فصلنامه پژوهش ها وسیاست های اقتصادی. ۱۳۹۹; ۲۸ (۹۵) :۲۱۱-۲۴۱
لطفی خاچکی طاهره، اکبری حسین، کرمانی مهدی، ایمانی جاجرمی حسین. برساخت معناییِ طرد اجتماعی در میان افراد کم‌برخوردار شهر مشهد مسائل اجتماعی ایران ۱۴۰۰; ۱۲ (۲) :۲۳۸-۲۲۱
لطفی خاچکی, طاهره , اکبری, حسین , کرمانی, مهدی و ایمانی جاجرمی, حسین . (1401). استراتژی‌های بقا در شرایط فقر، در میان افراد کم‌برخوردار شهر مشهد. جامعه شناسی کاربردی, 33(1), 133-158. |
| 12 |
منبع |
یوسفی, علی و ورشوئی, سمیه . (1391). نابرابری اجتماعی در فضای شهری مشهد : برآوردی از نابرابریهای درآمدی و تحصیلی در نواحی شهر. مجله مطالعات اجتماعی ایران, 4(4), 97-125.
چلبی, مسعود و اکبری, حسین . (1384). توسعه سیاسی،توسعه اقتصادی و نابرابری اجتماعی مطالعه تطبیقی-طولی(1970-2000). مجله جامعه شناسی ایران, 6(3), 28-46.
محمدی, مهلا , اکبری, حسین و فولادیان, مجید . (1402). ادراک ساکنین متن شهر از حاشیه‌نشینان؛ استراتژی‌های مواجهه ساکنین مناطق برخوردار شهر مشهد با حاشیه‌نشینی. پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی), 12(22), 205-238 |
| 13 |
منبع |
میرحسینی, زهرا و قربانی, الهه . (1398). تجربه زیسته دختران کار خیابانی؛ در بستر ملاحظات جنسیتی و تفاوت‌های قومیتی. فصلنامه علوم اجتماعی, 26(84), 127-154.
سوری, زهره, اسدی داودآبادی, محمدحسین, & علی احمدی, امید. (1401). فراتحلیل روش و نتایج پژوهش های جنسیت و شهر در ابعاد سه گانه (فضاهای جنسیتی، نابرابری جنسیتی، بازنمایی جنسیتی). فصلنامه زن و جامعه, 13(52), 63-82.
رهبری, لادن و شارع‌پور, محمود . (1391). جنسیت و حق به شهر: آزمون نظریة لوفور در تهران. مجله جامعه شناسی ایران, 15(1), 116-141. |
| 14 |
منبع |
فرهادی خواه, حسین , حاتمی نژاد, حسین و شاهی, عارف . (1398). بررسی الگوی محل سکونت مهاجران و ارتباط آن با حاشیه‌نشینی و فقر شهری در کلان‌شهرها نمونة موردی: کلانشهر مشهد. اقتصاد شهری, 4(1), 25-40
وطن خواه نوغانی, آتنا , قاسمی, مریم و جوان, جعفر . (1397). شناسایی مهم‌ترین اثرات مهاجرت انفرادی مردان سرپرست خانوار بر زنان روستایی (موردمطالعه: شهرستان مشهد). پژوهش های روستائی, 9(1), 58-71. |
| 15 |
منبع |
رمضانی فرخد, احمد , اکبری, حسین , فولادیان, مجید و موسایی, میثم . (1403). پیدایش یک حاشیۀ شهر بر پیکر کلانشهر مشهد: تحلیلی جامعه‌شناختی- اقتصادی از فرایند شکل‌گیری محلۀ قلعه‌خیابان در شهر مشهد. جغرافیا و توسعه فضای شهری, 11(1), 25-47.
رفیعیان, مجتبی , قضایی, محمد و قاضی, رضا . (1397). بررسی جدایی‌گزینی‌های اجتماعی- فضایی مهاجران در شهر مشهد. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران, 7(1), 151-178. |
| 16 |
منبع |
یوسفی، علی، عباچی، اعظم، و کرمانی، مهدی. (1396). روایت اعیانی سازی شهر از منظر ذینفعان: پیکربندی های تفسیری و اجتماعی فهم روایی. روایت شناسی، 1(2 )، 185-203.
مسعود، محمد، زمانی، بهادر، و رضاگاه، حسین ابراهیم. (1398). بررسی تأثیر اقدامات بازآفرینی بر وقوع پدیده اعیانی سازی در محلات ناکارآمد؛ مورد پژوهی محلات اتابک و خانی آباد تهران. هویت شهر، 13(39 )، 63-78.
عباچی، اعظم، یوسفی، علی، و کرمانی، مهدی. (1397). رویکرد دولت مدار به بازآفرینی شهری و اعیانی سازی وابسته: تحلیل عملکرد ذینفعان کلیدی در نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر در مشهد. توسعه محلی روستایی - شهری (توسعه روستایی)، 11(1 )، 75-94. |
| 17 |
منبع |
شیدایی, آیلین و اسماعیلی, محسن . (1402). فهم مولفه‌های فضایی-کالبدی مکان در تولید سرمایه اجتماعی در جوامع محلی: رهیافت نظریه داده‌بنیاد ( مورد مطالعه: محله رودکی، منطقه 10 شهرداری تهران). فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای, 4(1), 77-92.
حبیب، فرح و دیگران( 1391 ). سنجش چارچوب ارزیابی سرمایه اجتماعی در ساختار شهر با تاکید بر نقش فضاهای عمومی، مجله هویت شهر، سال ششم، شماره دوازدهم، زمستان. |
| 18 |
منبع |
گلکار, کورش . (1384). سنجش مکان در طراحی شهری : در آمدی بر تکنیک مکان سنجی. صفه, 15(1), -. |
| 19 |
منبع |
|
| 20 |
نحوه ارزشیابی |
امتحان پایان‌ترم تکالیف و آزمون‌های هفتگی فردی فعالیت عملی میان‌ترم
65 % ۲0 % 15 % |
| 21 |
فایل |
Pdf File |