| 1 |
جایگاه درس در برنامه درسی دوره |
هر اصلاح بزرگی در تاریخ با تغییر در فرهنگ (نگرش به هستی) آغاز شده است. تمدن اسلام نیز با تغییر و تحول عمیق اعتقاد اعراب نسبت به ساختار جهان هستی و خالق آن، آغاز گردید و با درآمیختن با میراث تمدنهای پیشین شکوفا شد. اگرچه بعضاً ریشه های تمدن اسلام را در فرهنگهای غیر عرب همانند ایران و یونان جستجو می کنند، لیکن تردیدی نیست که سرچشمه آن دین اسلام است که با تغییر نگرش اعراب و ایجاد آرمانی مشترک در میان آنها، زمینه پیدایی ان را به وجود آورد.
آرمان نخستین جامعه اسلامی در مدینه: توسعه دین اسلام بود با محوریت اعتقاد به خداوند یکتا و تغییر ملاک برتری افراد از نسب به تقوا، نظم و مسئولیت پذیری اجتماعی و ملاک زندگی در سعادتمندی ای بود که با نزدیک شدن به خداوند و ابراز رضایت او حاصل می شد. با این وصف، مفهوم بنیادی در اسلام، بری شدن از هر گونه شرک و اعتقاد به خدای یگانه گردید.
در درس پیشین گفته شد که زمینه و مراحل ظهور این تمدن، تشکیل حکومت؛ ایجاد امنیت، نظم اجتماعی و سرانجام رشد و توسعه اقتصاد (توسعه قلمرو، غنیمت، مالیاتها و گسترش تبادلات بازرگانی) است. پس از طی این مراحل است که فرهنگ شکوفا می شود و تمدن شکل می گیرد. در واقع هر یک از این مراحل به خودی خود موجب شکل گیری تمدن نمی شودند، بلکه طی شدن این مراحل از آنجا زمینه برآمدن تمدن را فراهم می سازند که همراه خود، ویژگی های زیر را ممکن می کند. این ویژگی ها عبارتند از:
1- ایجاد حس اعتماد به نفس، روحیه دلاوری و از خود گذشتگی و همدلی و همبستگی نسبی در جامعه و نهایتا تشکیل آرمان مشترک جمعی
2- ایجاد ارزشهای برانگیزاننده حس کنجکاوی و تلاش برای ایجاد شرایط بهتر اجتماعی
3- همسو بودن آرمان و منافع فردی با آرمان جمعی (عدم تضاد میان ارزشهای جامعه)
پیش نیاز انتخاب این درس، واحد کلیات فرهنگ و تمدن است. در درس کنونی به بررسی زمینه و عوامل شکل گیری، سازندگان و نیروهای دخیل درآن، تداوم و سبب زوال و نیز الزامات احیای آن پرداخته می شود. |
| 2 |
منبع |
کتب متعددی تحت عناوین کلی " فرهنگ و تمدن اسلامی یا تاریخ تمدن اسلامی" نوشته شده اند، اما این آثار غالباً گرداوری و خلاصه ای از مقالات همراه با مقدمه ای در تعریف اصطلاح فرهنگ و تمدن بر اساس تعاریف، تایلور، توین بی، ویل دورانت و برخی جامعه شناسان غربی است که در درس کلیات فرهنگ و تمدن به آنها اشاره شده است. با این وصف، بهتر است از مقالات استفاده شود که خود دارای اصالت هستند و صرفا به فرهنگ و تمدن اسلامی اختصاص دارند.
این مقالات عمدتاً گزینشی از مقالات متعدد منتشره در مجله " نامه فرهنگ" که از سال 69 تا 84 چاپ شده است، مجموعه مقالات "اولین کنفرانس فرهنگ و تمدن اسلامی" و چند مقاله پراکنده چاپ شده در سالهای اخیر هستند. |
| 3 |
هدف کلی |
آگاهی و بررسی زمینه و عوامل شکل گیری تمدن اسلامی، عوامل و سازندگان آن، تداوم و سبب زوال و نیز الزامات احیای تمدن اسلامی. |
| 4 |
نحوه ارزشیابی |
حدود40 درصد از نمره نهایی به فعالیتهای کلاسی و تکلیف ترم اختصاص دار. حدود 30 تا 35 درصد به آزمون یا آزمونهای میان ترم و نهایتا 30 تا 25 درصد نیز به امتحان پایان ترم. |
| 5 |
شایستگی های پایه |
گذراندن درس کلیات فرهنگ و تمدن |
| 6 |
اهداف یادگیری |
آگاهی از فرایند شکلگیری تمدن اسلامی؛ اسباب شکوفایی آن، زمینه های افول این تمدن و نهایتاً الزامات احیای آن |
| 7 |
روش تدریس |
ترکیبی از روش سخنرانی و مشارکتی خواهد بود |
| 8 |
وظایف دانشجو |
حضور منظم در کلاس، شرکت در فعالیتهای کلاسی که هر جلسه برای جلسه بعدی مشخص خواهد شد، انجام تکلیف ترم و ارائه آن تا دو هفته پیش از پایان ترم. |
| 9 |
مواد و امکانات آموزشی |
لپ تاب یا امکانات جایگزین آن |